Τα τελευταία όμως χρόνια κυκλοφορούν στο εμπόριο αυτοκλαδευόμενα φυτά τομάτας τα οποία έχουν συγκεκριμένη ανάπτυξη, ταυτόχρονη άνθιση άρα και συγκομιδή, ενώ χρειάζονται ελάχιστο έως καθόλου κλάδεμα και υποστύλωση. Η τομάτα είναι φυτό που συνίσταται για υπαίθρια αλλά και θερμοκηπιακή καλλιέργεια (σε θερμαινόμενα ή μη θερμοκήπια). Οι περισσότερες καλλιεργούμενες ποικιλίες και υβρίδια χρειάζονται περίπου 30-40 ημέρες από την σπορά μέχρι την μεταφύτευση και μετά 70-85 ημέρες από την μεταφύτεση για να ξεκινήσουν να δίνουν παραγωγή. Η συγκομιδή κρατάει αρκετές ημέρες μέχρι να ξεκινήσει να φθίνει.

Κλιματικές απαιτήσεις - Η τομάτα είναι φυτό θερμής εποχής το οποίο είναι πολύ ευαίσθητο στους παγετούς. Η βέλτιστη θερμοκρασία για ανάπτυξη βρίσκεται ανάμεσα στους 22-30^οC κατά την διάρκεια της ημέρας, ενώ οι βέλτιστες θερμοκρασίες νύχτας κυμαίνονται από 18-21^οC. Σε θερμοκρασίες κάτω από 12^οC και πάνω από 35^οC, η καρπόδεση είναι φτωχή και η ποιότητα των παραγόμενων καρπών υποβαθμισμένη. Όσων αφορά το φύτρωμα των σπόρων, τα ταχύτερα αποτελέσματα παρατηρούνται σε θερμοκρασίες 27-28^οC. Σε περιοχές που πνέουν θερμοί και ψυχροί άνεμοι είναι πολύ πιθανό να παρατηρηθεί ανθόρροια (απόπτωση των ανθέων), ενώ σε περιοχές με συνεχείς βροχοπτώσεις και αυξημένη υγρασία είναι πολύ πιθανό να έχουμε αυξημένες μυκητολογικές ασθένειες.

Εδαφικές απαιτήσεις και προετοιμασία εδάφους - Οι τομάτες μπορούν να καλλιεργηθούν σε πολλούς διαφορετικούς τύπους εδαφών, αλλά η βέλτιστη ανάπτυξη παρατηρείται σε βαθιά, πολύ γόνιμα μέσης σύστασης αμμοπηλώδη ή πηλώδη εδάφη, τα οποία στραγγίζουν καλά. Θα πρέπει να αποφεύγονται εδάφη που δεν έχουν καλή αποστράγγιση όπως επίσης και εδάφη στα οποία καλλιεργούνται τα 3-4 τελευταία χρόνια σολανώδη ( πατάτες, πιπεριές, μελιτζάνες και καπνός ). Για την επιτυχία της καλλιέργειας, είναι πολύ σημαντικό να γίνει σωστή κατεργασία του εδάφους η οποία πρέπει να περιέχει αρκετές επεμβάσεις για να καταστεί το έδαφος κατάλληλο για σπορά ή μεταφύτεση. Η τομάτα -ως βαθύριζο φυτό- δεν προτιμάει εδάφη στα οποία έχουν αναπτυχθεί αδιαπέρατα εδαφικά στρώματα. Για αυτόν τον λόγο σε χωράφια που έχει διαπιστωθεί το πρόβλημα αυτό θα πρέπει να γίνει υπεδαφοκατεργασία. Γενικά οι επεμβάσεις με υνιοφόρα άροτρα προτιμούνται διότι προσφέρουν στα φυτά τομάτας την δυνατότητα για αρκετά μεγάλη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος. Το βέλτιστο PH που προτιμούν τα φυτά τομάτας είναι από 6,2-6,8 αν και αναπτύσσονται και σε αρκετά μεγαλύτερο εύρος.

Σπορά - Λόγω του ότι ο σπόρος της τομάτας χρειάζεται συγκεκριμένες συνθήκες για να βλαστήσει, η μέθοδος που προτιμάται από το μεγαλύτερο ποσοστό των καλλιεργητών είναι η σπορά σε σπορεία ή δίσκους σποράς και κατόπιν η μεταφύτεση στο χωράφι. Η μέθοδος αυτή πλεονεκτεί στο ότι έχουμε πιο πρώιμη παραγωγή και δεν δημιουργούνται κενά στο χωράφι λόγω αποτυχίας βλάστησης ή μειωμένης ευρωστίας. Για να φτιάξουμε σπορείο είναι προτιμότερο να προμηθευτούμε κάποιο μέσο ανάπτυξης (φυτοχώματα, τύρφη κ.α) από το να χρησιμοποιήσουμε ένα οποιοδήποτε χώμα. Ακόμα καλύτερο θα ήταν το μέσο ανάπτυξης που θα αγοράσουμε να είναι αποστειρωμένο και εμπλουτισμένο με όλα τα απαραίτητα στοιχεία. Αφού τοποθετήσουμε το μέσο ανάπτυξης στους δίσκους σποράς, τοποθετούμε τον σπόρο τομάτας σε βάθος 0,5-1 cm και πιέζουμε ελαφρά για να έρθει ο σπόρος σε άμεση επαφή με το χώμα. Για οικονομία χώρου και χρόνου καλό θα ήταν να φυτεύουμε σε κάθε θέση παραπάνω του ενός σπόρου και αφού φυτρώσουν να διατηρούμε το πιο εύρωστο φυτό. Μετά θα πρέπει να ποτίσουμε με πολύ μικρή πίεση(όχι με λάστιχο) για να μην παρασύρουμε και ξεθάψουμε τον σπόρο, καθώς και να τοποθετήσουμε για αρχή τους δίσκους σποράς σε ένα ζεστό σημείο. Ιδανικά η θερμοκρασία θα πρέπει να διατηρείται στους 27-28^οC. Από την στιγμή που θα εμφανιστούν, τα φυτάρια θα πρέπει να τοποθετηθούν σε θέσεις με άμεση έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, διαφορετικά θα γίνουν λεπτά και ψηλά. Σε περίπτωση που το μέσο ανάπτυξης που χρησιμοποιείται δεν είναι εμπλουτισμένο με θρεπτικά στοιχεία, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε υδατοδιαλυτό λίπασμα σε συνδυασμό με το πότισμα από την στιγμή εμφάνισης του φυταρίου. Καλό θα ήταν να χρησιμοποιούμε μικρότερες ποσότητες με αρκετά συχνές εφαρμογές. Εάν (σε αντίθετη περίπτωση) το υπόστρωμα σποράς που χρησιμοποιείται είναι εμπλουτισμένο, τότε η λίπανση μπορεί να ξεκινήσει μετά τις 2-3 πρώτες εβδομάδες. Πρακτικά τα φυτάρια της τομάτας θα είναι έτοιμα για μεταφύτευση μετά από 4-6 εβδομάδες. Την περίοδο αυτήν θα πρέπει να ανοίξουμε τρύπες στο χώμα λίγο μεγαλύτερες από την μπάλα χώματος του φυταρίου. Οι τρύπες αυτές θα σχηματίζουν παράλληλες γραμμές που θα απέχουν μεταξύ τους 1,5-2 μέτρα, ενώ πάνω στη γραμμή οι τρύπες θα απέχουν 40-61cm. Τοποθετούμε το φυτάριο με την μπάλα χώματος λίγο πιο βαθιά από την επιφάνεια του εδάφους, στη συνέχεια καλύπτουμε τα κενά με χώμα και πιέζουμε ελαφρά. Είναι πολύ σημαντικό για την καλή εγκατάσταση των φυταρίων να γίνει ένα καλό πότισμα αμέσως μετά την μεταφύτευση και στη συνέχεια να τοποθετηθούν οι πάσσαλοι για την υποστύλωση. Εάν οι πάσσαλοι τοποθετηθούν αργότερα, ενδέχεται να βλάψουν το ριζικό σύστημα.

Λίπανση - Το πρόγραμμα λίπανσης για την τομάτα θα πρέπει να σχεδιάζεται με βάση εδαφολογικές αναλύσεις που λαμβάνουν υπ΄όψιν την γονιμότητα του εδάφους και τη συγκέντρωση των μακροστοιχείων και ιχνοστοιχείων του εδάφους, κάτι που μεταξύ άλλων εξαρτάται και από τις προηγούμενες καλλιέργειες. Λόγω του ότι το PH παίζει πολύ σημαντικό ρόλο για την επιτυχία της καλλιέργειας αυτής θα πρέπει να διορθώνεται με την προσθήκη ασβεστόλιθου από 5 έως 3 μήνες πριν την εγκατάσταση της φυτείας. Σε περίπτωση που στο έδαφος υπάρχει και έλλειψη μαγνησίου, προτείνεται η προσθήκη δολομίτη. Ο ασβεστόλιθος και ο δολομίτης εμπλουτίζουν το έδαφος σε ασβέστιο. Αμέσως μετά την μεταφύτευση, τα σπορόφυτα έχουν ανάγκη από αρκετό φώσφορο σε αναλογία ΑΖΩΤΟ 1 :ΦΩΣΦΟΡΟΣ 3: ΚΑΛΙΟ 0. Καλό θα ήταν τα στοιχεία αυτά να είναι διαλυμένα σε νερό και να εφαρμόζεται συγκεκριμένη ποσότητα διαλύματος σε κάθε φυτό. Όλη η ποσότητα φωσφόρου συνήθως προστίθεται στο έδαφος λίγο πριν την μεταφύτευση. Εναλλακτικά, σε περίπτωση που η καλλιέργεια γίνει με την χρήση πλαστικού επιστρώματος, η προσθήκη φωσφόρου θα πρέπει να γίνει πριν το στρώσιμο αυτού. Μαζί με τον φώσφορο γίνεται και προσθήκη της μισής ή και λιγότερης ποσότητας αζώτου και καλίου, ενώ οι υπόλοιπες ποσότητες θα πρέπει να εφαρμοστούν σε 1-3 επεμβάσεις. Η προσθήκη φωσφόρου στο έδαφος κυμαίνεται από 5,5 έως 23 kg το στρέμμα ανάλογα με την ποσότητα που το έδαφος ήδη περιέχει. Οι ποσότητες αζώτου και καλίου κυμαίνονται από 17-23 kg το στρέμμα. Η εφαρμογή αυτών συνήθως γίνεται σε γραμμές με απόσταση 5 cm από τα φυτάρια και σε βάθος 5 cm κάτω από τις ρίζες των φυτών. Πάνω από το 50% του αζώτου θα πρέπει να είναι σε νιτρική μορφή. Από τα υπόλοιπα μακροστοιχεία δεν θα πρέπει να λείπει το μαγνήσιο και το θείο, ενώ από τα μίκροστοιχεία ο ψευδάργυρος και το βόριο.

Άρδευση - Για την επίτευξη υψηλών αποδόσεων αλλά και ανώτερης ποιότητας καρπών, είναι αναγκαία η άρδευση στην τομάτα. Πειραματικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι -σε σχέση με ξηρικά χωράφια- τα αρδευόμενα παρουσίασαν μέχρι και 60% υψηλότερες αποδόσεις. Το υδατικό στρες στην τομάτα αποφέρει μεγάλη μείωση στην απόδοση και σε περιοχές όπου οι βροχοπτώσεις δεν επαρκούν ή δεν είναι καλά κατανεμημένες, χρειάζεται να εφαρμοστεί άρδευση. Τα πιο κρίσιμα στάδια για την άρδευση σε αυτή την καλλιέργεια είναι το στάδιο της μεταφύτευσης, το στάδιο της άνθισης και το στάδιο κατά το γέμισμα του καρπού. Η άρδευση στην τομάτα μπορεί να γίνει με αυλάκια, με τεχνητή βροχή και με την μέθοδο της σταγόνας. Με τους δύο τελευταίους τρόπους, ταυτόχρονα με την άρδευση μπορεί να εφαρμοστεί και λίπανση. Η μέθοδος της σταγόνας στις περισσότερες περιπτώσεις πλεονεκτεί των υπολοίπων σε οικονομία νερού, στην πιο ομοιόμορφη κατανομή του νερού και στο ότι κρατάει το φύλλωμα του φυτού στεγνό έτσι ώστε αποφεύγονται κάποιες μυκητολογικές ασθένειες. Στις αρδεύσεις δεν θα πρέπει να γίνονται υπερβολές και να εφαρμόζονται πολύ μεγάλες ποσότητες νερού με κίνδυνο να πλημμυρίσει το χωράφι.

Υποστύλωση και κλάδεμα - Οι τομάτες ακαθόριστης ανάπτυξης, αλλά και ορισμένες τομάτες καθορισμένης ανάπτυξης έχουν ανάγκη από υποστύλωση για μεγαλύτερη αλλά και ποιοτικότερη παραγωγή. Για να μην τραυματιστεί η ρίζα του φυτού, καλό θα ήταν οι πάσσαλοι υποστύλωσης να εγκατασταθούν πριν ή και αμέσως μετά την μεταφύτευση των νεαρών φυταρίων. Η υποστύλωση γίνεται με σύρμα ή σπάγκο και το πρώτο δέσιμο γίνεται περίπου ένα μήνα μετά την μεταφύτευση, κατά το στάδιο της πρώτης άνθησης σε ύψος 25 cm από την επιφάνεια το χώματος. Με την πάροδο του χρόνου και όσο τα φυτά ψηλώνουν, ακολουθούν και άλλα δεσίματα ανά 15- 20 cm. Για την καλύτερη εισχώρηση της ηλιακής ακτινοβολίας, τον καλύτερο αερισμό στο εσωτερικό του φυλλώματος του φυτού αλλά και για την βελτίωση του μεγέθους και των ποιοτικών χαρακτηριστικών του καρπού, τα φυτά της τομάτας χρειάζονται κλάδεμα. Από το σημείο πρόσφυσης του φύλλου στον κύριο βλαστό του φυτού (μασχάλη φύλλου) εκφύονται βλαστοί ταχείας ανάπτυξης που ονομάζονται λαίμαργοι. Οι ανάπτυξη τους γίνεται σε βάρος των καρπών αλλά και των ανθέων. Κατά την ανάπτυξη της πρώτης ταξιανθίας θα πρέπει να αφαιρούνται όλοι οι λαίμαργοι κάτω από αυτήν όταν έχουν αποκτήσει μήκος περίπου 5 cm. Έτσι θα ενθαρρύνεται η ανάπτυξη πιο γερού κεντρικού στελέχους. Καλό θα ήταν οι λαίμαργοι βλαστοί να μην αφήνονται να αναπτυχθούν πάνω από αυτό το μήκος, έτσι ώστε η πληγή που θα αφήσουν κατά την αφαίρεση τους να είναι όσο το δυνατόν μικρότερη για την ταχύτερη επούλωσή της. Κατά την ανάπτυξη του κάθε τσαμπιού με τομάτες, μπορούν να αφαιρεθούν όλα τα φύλλα κάτω από αυτά. Τέλος, περίπου 60 ημέρες πριν η θερμοκρασία πέσει αρκετά χαμηλά και το φυτό πεθάνει, προτείνεται η αφαίρεση της κεντρικής κορυφής έτσι ώστε να προλάβουν να ωριμάσουν και οι τελευταίοι καρποί που φέρονται πάνω στο φυτό.

Συγκομιδή - Η συγκομιδή της τομάτας τις περισσότερες φορές γίνεται με το χέρι και το στάδιο της συγκομιδής εξαρτάται από το πόσο μακριά χρειάζεται να ταξιδέψει ο καρπός. Για καρπούς που πρόκειται να εξαχθούν, η συγκομιδή γίνεται σε πρωιμότερο στάδιο από ότι σε καρπούς που θα τροφοδοτήσουν τοπικές αγορές. Όσο ο καρπός αφήνεται πάνω στο φυτό ( μέχρι ενός σημείου) τόσο πιο αρωματικός και γευστικός είναι λόγω της μεγαλύτερης συσσώρευσης σακχάρων, αλλά η διάρκεια της μετασυλλεκτικής του ζωής είναι μικρότερη. Η συγκομιδή θα πρέπει να γίνεται με πολύ μεγάλη προσοχή αφού οι καρποί είναι πολύ ευαίσθητοι και μπορούν εύκολα να αποκτήσουν μώλωπες. Όσο πιο συχνά γίνεται η συγκομιδή τόσο πιο ομοιόμορφή θα είναι η εμφάνιση και η ποιότητα των καρπών. Το ιδανικό θα ήταν να γίνεται κάθε μέρα αλλά αυτό έχει και πολύ μεγάλο κόστος σε εργατικά χέρια. Οι καρποί θα πρέπει να συγκομίζονται νωρίς τις πρωινές ώρες προτού η θερμοκρασία τους αυξηθεί και δεν θα πρέπει να εκτίθενται στο άμεσο ηλιακό φως και σε υψηλές θερμοκρασίες. Τέλος, δεν θα πρέπει η εξωτερική επιφάνεια των καρπών να είναι βρεγμένη διότι διατρέχουν κίνδυνο να υποστούν εγκαύματα.

Our blog